Sâm đất - Sâm nam - Punernava


Punernava
Sâm đất – Sâm nam
Boerhavia diffusa L
Nyctaginaceae

Đại cương :
Những tên gọi khác đồng nghĩa :
Boerhaavia adscendens Willd., Boerhaavia caribaea Jacq., Boerhaavia paniculata Rich., Boerhaavia repens L. var. diffusa Hook.f.
Boerhavia diffusa L là một cây có đặc tính bởi những lá mầm và những lá mọc đối có kích thước khác nhau. Cây này thông thường mọc chung quanh những làng, trong những khu đất trống và những khu vườn của các thành phố lớn.
Thực vật và môi trường :
Nguồn gốc và môi trường :
Sâm nam được tìm thấy trong vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới hay vùng ôn đới. Cây được phân phối ở Trung quốc, Ấn độ, Australie, Pakistan, Egype, Soudan, Srilanka, Mỹ và Nam Phi.
Đống thời người ta cũng tìm thấy trong một số quốc gia ở Trung đông. Cây này có nguồn gốc ở Ấn độ và Mỹ. Ở Ấn độ được tìm thấy trong những vùng ấm áp và có độ cao đến 2000 m. Trong những khu đất hoang, ven đường, trên đường lộ đất, dọc đường sắt, trong khu nhà xưa đổ nát hoặc ao hồ đất cũ, những lô trồng rau… v…v…
Những loài mọc trong những nơi đổ nát, phát triển trên những vùng đất giàu chất đạm, đặc biệt là ẩm ướt và nhiều nắng.
Mô tả thực vật :
Cỏ thân thảo nằm rồi đứng, sống dai. Rể mập, hình thoi. Thân mọc toả ra sát đất, màu đỏ nhạt. Cây lan rộng bắt đầu bởi những nhánh, kế dài ra ở ngọn ; tạo thành khoảng rộng đạt đến 40 cm cao.
Thân dày đặc và hình trụ, bao bởi lớp lông mịn, nhiều nhánh.
Lá đơn mọc đối ( 2 lá mọc đối có kích thước khác nhau ), có cuống, phiến xoan tròn dài hay hình bánh bò, mép lượn sóng, mặt dưới có nhiều lông màu trắng lục, lá thịt, gân lá thường 4 hay 5.
Phát hoa hình xim rời rạt lỏng lẻo và rất phân nhánh, hoa nhỏ, hình ống, phần dưói ống có tuyến, phấn trên là một ống cuối cùng có 5 thùy như 5  cánh hoa, không tràng hoa, 3-5 nhụy hoa, bầu noản 1 buồng, nướm kéo dài lên đỉnh đài hoa, màu hồng tươi đến màu tím nhạt. Khoảng 1 mm đường kính và họp lại thành nhóm 2 đến 5 hoa.
Quả nang, hình trụ, phồng ở đầu, có lông dính khoàng 4 mm dài gồm 3 đến 5 cạnh theo chiều dọc và có lông nhỏ và tuyến.
Rể xoắn và phù to thành củ.
Bộ phận sử dụng :
Rễ và lá
Thành phận hóa học và dược chất :
Trong rễ có 0,01% một chất alcaloid có hoạt tính là punarnavine; alcaloid tổng số trong rễ là 0,04%; còn có một chất thơm, tinh bột, chất gôm, một chất dầu bay hơi, nitrat kalium.
Thành phần ly trích chánh chứa trong cây gồm :
- alcaloids,
- flavonoides,
- steroids,
- triterpenoides,
- lipids,
- lignins,
- carbohydrates,
- proteins,
- glycoproteins
- Punarnavine và Boerhavinone (Agarwal and Dutt, 1936, Basu et al.,1947,1968;
Theo Surange and Pendse, 1972, Laxmi et al., 1990,92),
- hypoxanthine 0-L-arabinofuranoside,
- liirodendrin(Jain và Khanna,1998 , Aftab và al., 1996).
Trong một vài nghiên cứu được báo cáo trong cây chứa số lượng lớn chất nitrat de potassium.
Theo Mishra và Tiwari ( 1971 ) trong một nghiên cứu quan trọng báo cáo trong chất ly trích của cây có chứa chất :
- ursolic acide,
6 acides amine thiết yếu nơi hệ thống rể chứa 14 acides amine.  
Đặc tính trị liệu :
Sâm nam là một dược thảo cổ truyền của y học truyền thốn Ấn Độ, quan trọng trong thảo mộc dân gian và lâm sàng y học. Các bộ tộc bản địa đã được hướng dẩn để sử dụng các bộ phận của cây dùng làm thực phẫm và y học. Những nghiên cứu gần đây cho thấy cây có đặc tính :
- kháng vi khuẩn bao gồm cả đặc tính chống siêu vi trùng.
Boerhavia diffusa được dùng chủ yếu :
- trong viêm gan siêu vi ;
- điều trị chứng thối chân ( panaris )
- vết thương nhiễm trùng.
Cây rất hiệu quả như:
- phòng ngửa
- và chữa trị bệnh sốt lợn ( cúm heo H1N1.......) ở Phi Châu.
Những lá và thân được dùng như :
- Lợi tiểu;
- Chống chứng hoàng đản;
- Những dịch trong chứng viêm kết mạc mủ ;
Boerhaavia diffusa cho ta thấy đặc tính kháng khuẩn, chủ yếu những vi khuẩn Gram âm, dung dịch trích từ lá là một chất chống oxy hóa và bảo vệ gan.
● Chất Punamavine, là một alcaloïde cô lập ly trích từ boerhavia diffusa thí nghiệm trong ống nghiệm có đặc tính :
- anti cancer
- anti oestrogen
- anti amoeb
- và điều hòa hoạt động của sự miễn dịch .
Theo những tài liệu Ayurveda, cây sâm nam có tác dụng giảm và hoàn hảo 3 doshas :
● Trong chứng viêm khớp : giúp giảm viêm sưng và giãm đau trong những khớp xương.
● Trường hợp khó tiêu : Sâm nam hoạt động :
- giảm trừ gaz trong hệ tiêu hóa,
- tăng khẩu vị
- và giảm đau bụng.
- Sâm nam đồng thời cũng giảm táo bón.
● Trong chứng ho : giúp giãm cơn ho và suyễn.
● Trường hợp bất lực : Hạt sâm nam được dùng trong chuẩn bị sữa soạn Vajikarana. Sâm nam giúp :
- tăng sự cương cứng lâu dài bộ phận sinh dục, về phẩm chất và số lượng tinh trùng.
- Đồng thời trẻ trung hóa hệ sinh sản phái nam.   
● Trong những bệnh da : Sâm nam được dùng nhiều trong những bệnh về da như ghẻ ( gale ). Sâm nam coi như một đơn thuốc rất hay thiên nhiên cho bệnh giun sán Guinée.
● Trong những bệnh về thận : Sâm nam hoạt động như thuốc lợi tiểu và dùng trong những bào chế thuốc ayurvédique ( y học cổ truyền Ấn Độ ) để chữa trị :
- chứng sạn thận,
- u nang (cystis)
- và viêm thận.
● Trong những rối loạn gan : Sâm nam được sử dụng rộng rãi :
- để trẻ hóa gan
- và giải độc gan.
Sâm nam góp phần trong :
- chứng vàng da
- và viêm gan.
Sâm nam được dùng trong dược thảo trị liệu ở Brésil để :
- kích thích tẩy sạch ống, túi mật
- và tất cả những sự rối loạn gan.
● Trong trường hợp rong kinh ( ménorragie ) :, sâm nam góp phần như thành phần hoạt chất trong :
- liều lượng bào chế thuốc rong kinh ayurvédique .
● Trẻ trung hóa cơ thể : Sâm nam làm trẻ trung hóa toàn bộ cơ thể và cho con người cuộc sống mớivà sức khỏe (tên gọi Punarnava có nghĩa nouvelle, nouveau là mới ). Cây tăng cường cơ thể, làm bình thường những doshas,theo y học ayurvédique của những nhà thông thái, bác sỉ, những nhà triết gia đưa ra một cuộc sống lành mạnh.
Cuộc sống con người cấu tạo bởi 3 kiểu mẫu gọi là 3 doshas : VATA, PITTA, KAPHA.
Mỗi con người được cấu tạo bởi 5 yếu tố : Không gian ( Espace ), không khí ( air ), nước ( eau ), lửa ( feu ) và đất ( terre ).
Type VATA : không gian, không khí .
Type PITTA : Lửa, nước.
Type KAPHA : Đất, nước .
Khi 3 tâm trạng bình thường và cân bằng thì đây là sức khỏe lành mạnh.
- Sâm nam kích thích tăng cường hệ thống miễn nhiễm chống bệnh tật.
Hiệu quả xấu và rủi ro : :
Bệnh nhân chứng tim mạch sử dụng sâm nam nên dưới sự theo dỏi quan sát của một Bác sỉ tim mạch có trình độ.
Ứng dụng :
Ðược dùng chữa hen suyễn, đau dạ dày, phù thũng, thiếu máu, vàng da, cổ trướng, phù toàn thân, tiểu ít, táo bón thường xuyên, các bệnh về gan và lá lách; còn dùng trị viêm nhiễm bên trong và trị nọc độc rắn. Lá được dùng trị sang độc.
Thực phẩm và biến chế :
Dùng để nấu canh như mồng tơi, hoặc nấu canh tập tàng (với mồng tơi + rau đay + lá đậu đen + rau muống + rau dền) hoặc nhúng lẩu.
Những cây nguyên với rể được dùng như rau trong những món cà ri và súp ở một vài nơi trên thế giới.


Nguyễn thanh Vân